(Dit is geen homilie)

In zijn eerste brief aan de Korinthiërs zegt Paulus: “Als Christus niet verrezen is, zijn wij de meest beklagenswaardige van alle mensen”.
Dan zijn wij met andere woorden slechter af dan de mensen die helemaal niet geloven, omdat heel ons geloof dan steunt op een leugen.
Het is een ietwat ongewone manier om te bevestigen dat de opstanding van Christus centraal staat in ons geloof. Alles staat of valt daarmee.
De voorstelling die je hebt van die Verrijzenis (ook de onze!) en het daaraan verbonden eeuwig leven, is echter voor bijna iedereen anders omdat wij er geen concrete beschrijvingen van hebben.
De voorstelling, de opvatting die bijvoorbeeld een Luc Versteylen en een Phil Bosmans, daarover hebben nodigen zeker uit tot reflectie.

Weet je wat de hemel is?
De hemel dat is: alle plaatsen
waar wij ooit gelukkig geweest zijn,
dat zijn alle dingen die wij graag gedaan hebben,
dat zijn alle woorden die wij graag gehoord of zelf gesproken hebben.
Ons lichaam zal weer stralend en gaaf en jubelend zijn;
geen pijn meer, geen beklemming, geen onrust,
alleen maar blijdschap en vrede.
En wachten op de achtergeblevenen
tot zij ook tot de vreugde en het blije samenzijn herboren worden.

Luc Versteylen

Ik geloof in de verrijzenis.
Het gaat niet om de opstanding
van een dood lichaam.
Het gaat om de verrijzenis van concrete mensen
in hun totaliteit van psychisch-lichamelijk leven.
Ik geloof in de algehele verrijzenis.
De hele mens zal herschapen worden,
ofschoon ik me de nieuwe lichamelijkheid
niet kan voorstellen.
Als we er iets over willen zeggen
moet het zijn als in verhalen
over voltooiing, over vrede, vreugde en geluk.
Nieuwe mensen met een nieuwe lichamelijkheid
in een nieuwe schepping.

Phil Bosmans

Zondag 3 mei 2020, Vierde zondag van Pasen (jaar A)

Het zal voor niemand van u een openbaring zijn als ik zeg dat Kerk en geloof momenteel in West-Europa niet meteen een bloeitijd doormaken.
Wil dat nu zeggen dat onze mensen stilaan, bijna geruisloos, atheïst geworden zijn? Ik had bijna gezegd: “Was het maar zo.” Want atheïsme is een goed omlijnd begrip. En zolang ze elkaar respecteren, kunnen gelovigen en niet-gelovigen met elkaar op een beschaafde manier in discussie gaan en kan de één de ander met argumenten proberen te overtuigen. Maar in onze huidige situatie kan je met argumenten zo goed als niets beginnen. Want de meeste kerkverlaters zijn geen atheïsten geworden, maar hebben mét de tijd gewoon hun interesse in het geloof verloren. En in die situatie kan je met argumenten moeilijk iets aanvangen. En je kan zo’n mensen ook niet zomaar terugwinnen.
Iemand kan, na jarenlang een trouwe voetbalfan geweest te zijn, zijn interesse voor het voetbal langzaam maar zeker helemaal verliezen. En wegblijven.
De club mag dan nog zorgen voor flashy shirtjes en de majoretten mogen dan nog dubbel zo vaak hun beste beentje voorzetten, het haalt allemaal niks uit.

Overaanbod
Want dáár lag het probleem niet. Het probleem was gewenning, slijtage, verveling en nieuwe interesses.
Ik denk dat we op dit moment in onze samenleving en in de Kerk vooral met dat laatste fenomeen te maken hebben. Het aanbod op de markt van de zingeving is immers immens groot geworden. Ik zeg soms bij wijze van boutade dat het vroeger voor de Kerk veel gemakkelijker was: er was gewoon niets anders. Als de pastoor op zondag geen lof “inrichtte” (er was zelfs geen voetbal!) en processies en bedevaarten en de bijbehorende kermissen organiseerde, dan was er in het dorp compleet niets te doen.
In onze tijd echter zijn er ontelbaar veel mogelijkheden bijgekomen.
Er is natuurlijk op de eerste plaats de welstand, die al het andere mogelijk maakt. Er is het enorme scala aan sport- en ontspanningsactiviteiten, er zijn de reizen, de vakanties, de mogelijkheden om je op zowat ieder gebied verder te ontwikkelen. Er zijn de wandelingen en verkenningen in de natuur, en het gigantische aanbod van ontspannings- en relaxatiemogelijkheden.
Boks daar maar tegenop met alleen maar je zondagsmis.

Begrijpelijk
Wat ik daarmee wil zeggen, is dat wij om te beginnen niet al te knorrig moeten doen naar de mensen die ons (tijdelijk?) verlaten hebben, maar dat we minstens enig begrip voor de situatie moeten opbrengen. En datzelfde begrip mogen wij best ook voor onszelf opbrengen. Wij moeten niet te hard zijn voor onszelf of voor de Kerk. Wat de laatste 50 jaar gebeurde is niet alleen maar onze fout. Het is integendeel bijna een natuurlijk proces: het aanbod van de “concurrentie” is te gigantisch groot en verleidelijk geworden. Wat gebeurde lijkt te beantwoorden aan een economische wetmatigheid.
Maar, als dat zo is, laten we het spel dan ook meespelen. Dat wil zeggen: als wij zo sterk aan marktaandeel verloren hebben, dan moeten wij alles zetten op kwaliteit.
En hier verwijs ik terug naar het voorbeeld van de ex-voetballiefhebber: wij mogen niet reageren met nieuwe voetbaltruitjes en vlaggen en toeters en bellen.
We moeten ernstiger tewerk gaan. De zaken serieus onderzoeken.

Tijdloos
En als we dat doen, zullen we al vlug vaststellen dat de mensen vroeger en nu niet zo erg verschillen van elkaar. En dat de mensen die vroeger naar het lof en de zondagsmis en de processie gingen, ongeveer hetzelfde zochten als de mensen die nu naar Majorca gaan of aan diepzeeduiken doen of vogels gaan spotten.
Allen willen ze ontsnappen aan de dagelijkse sleur. Allen zijn ze ervan overtuigd dat het leven toch meer moet zijn dan “metro-boulot-dodo”.
Allen zijn ze op zoek naar dat méér, op zoek, uiteindelijk, naar geluk. Allemaal.
Wij moeten ons bijgevolg niet uitsluitend concentreren op het aangenaam en aantrekkelijk maken van onze bijeenkomsten. (Hoe belangrijk dat ook is).
Maar wij moeten de mensen overtuigen dat datgene waar ze zo sterk naar op zoek zijn, levensgeluk, zin en vervulling, bij ons in de aanbieding staan. Dat ons geloof wezenlijk dáár over gaat.

Bekering
Maar het is duidelijk dat de beste verkondiging gebeurt, niet met woorden, maar met je eigen leven, datgene wat je uitstraalt.
Ergens, ik meen in de brieven van Paulus, staat: verkondig te pas en te onpas met alles wat je hebt. En als het echt niet anders meer kan, als je niets anders ter beschikking hebt, verkondig dan óók met woorden. En iemand anders, een tijdgenoot, zei eens: “Het enige evangelie dat de mensen vandaag nog lezen is het leven van de christenen.”
Als wij de levensvervulling die we vinden in ons geloof uitstralen, dan is dat de beste manier van verkondigen die er is. Dan maken wij de mensen terug nieuwsgierig naar ons geloof. Maar dan moeten wij zelf eerst tot meer verdieping komen van ons geloof.
Misschien moeten wij voorlopig wat minder proberen anderen te bekeren.
En eerst wat meer werken aan onszelf.
Laten wij er iets aan doen!

Zondag 8 maart 2020, 2de zondag van de veertigdagentijd (jaar A)

U weet ongetwijfeld dat het Vaticaan strikte regels heeft uitgevaardigd i.v.m. de strijd tegen het coronavirus. Die orders worden onmiddellijk doorgegeven door de bisschoppen en je kan er zeker van zijn dat ze worden nageleefd tot in de meest afgelegen kerkjes van Amazonië, Oost-Timor en Papoea-Nieuw Guinea.
Soms heeft de strakheid van een organisatie als de Katholieke Kerk ook zo zijn voordelen. Waarover gaat het?
Er treden per direct een aantal, uiteraard tijdelijke, maar zeer strikte bepalingen in voege.
Geen wijwater meer om je te bekruisen bij het binnenkomen van de kerk.
Geen communie meer op de tong. Beperking van het aantal mensen die de communie uitdelen en in achtneming van strikte hygiënische regels.
Bij de vredeswens worden gelovigen verzocht zich te beperken tot een vriendelijk knikje. Geen handen schudden meer. En ook niet kussen.
Zelfs je eigen vrouw mag je niet kussen. En ook niet die van iemand anders.
Maar dat mocht vroeger ook al niet.
We gaan ons daar ook strikt aan houden. We mogen zeker niet paniekerig gaan doen. Maar het gaat hier toch om een ernstige zaak.
En de maatregelen die Rome neemt zijn verantwoord en weloverwogen.
Ik zou daar toch graag enkele bedenkingen bij leggen.

Beïnvloeding
Ik denk niet dat het veel problemen zal geven om de handelingen en gebaren die nu worden opgeschort later opnieuw in te voeren. Dat zal het probleem niet zijn.
Maar waar wij ons meer zorgen kunnen over maken, is de mogelijkheid dat heel de heisa rond dat virus bijna onmerkbaar onze kijk op de mensen om ons heen gaat beïnvloeden.
Als wij inderdaad overal vermijden om handen te schudden—en gedurende de periode dat het virus actief is, is dat zeker aangewezen—dan is het gevaar niet denkbeeldig dat wij ons ook daarna meer gereserveerd zullen opstellen t.a.v. buren en collega’s. Zelfs tegenover familieleden en vrienden.
Want terwijl wij deze dagen ons gelleke en ons fleske met ontsmettingsalcohol overal meezeulen zijn we ook stilletjes, zij het ongewild, bezig “de ander” anders te bekijken.

Heimelijk
Die mag mij dan al sympathiek zijn, hij of zij is toch ook een mogelijke bron van infecties. Het klinkt misschien overdreven.
Maar we moeten hier toch alert zijn. Het gaat hier om psychologische processen die wij vaak niet onder controle hebben.
Over beelden die zich vormen en vastzetten buiten onze wil om. Wij moeten daar alert voor zijn.
Wij waren de laatste jaren eindelijk wat losgekomen van de traditionele Hagelandse stugheid. Wij zijn na eeuwen van serieus en stoer zijn eindelijk wat meer zuiders en joyeuzer geworden in onze omgang met elkaar.
Wij mogen dat niet zomaar terug opgeven.
Wij komen van ver. Positieve emoties van warmte en genegenheid werden vroeger zelden of nooit getoond. Negatieve emoties wel.
Kwaad zijn en schreeuwen en vloeken, iedere Vlaamse streekroman staat er vol van. Maar liefde tonen en warmte, dat deed je beter niet in het publiek.
En al helemaal niet als man.
Als christenen gaan wij er echter van uit dat God Liefde is.
En van daaruit kan onze voornaamste betrachting in de relaties tussen mensen alleen maar zijn: het bevorderen van vriendschap, genegenheid en samenwerking.

Alert
Wij kunnen niet genoeg op onze hoede zijn voor het gevaar van een mentaliteit die zich geruisloos zou kunnen gaan nestelen in onze geest.
Wij moeten dat niet onderschatten.
Wij dachten dat we alles al gehad hadden wat betreft het wantrouwen van anderen. Wij hebben in onze lange menselijke geschiedenis al misprijzen en afkeer gekend t.a.v. mensen met een andere nationaliteit, een ander geloof, een andere huidskleur, een andere geaardheid, een ander voorkomen.
En dat is al erg genoeg.
Maar kunt u zich voorstellen in wat voor een wereld wij terechtkomen als je iedereen, elke andere mens, gaat zien als een bedreiging? Als elke andere mens gezien wordt als iemand die je kan besmetten, als iemand die je gezondheid in de vernieling kan draaien.

Herstellen
Voor het samenleven van mensen zou die mentaliteit een even dodelijk virus zijn als welke coronabesmetting ook.
Het beste dat wij kunnen doen is nu strikt de richtlijnen van de overheid volgen.
Maar eens dat het gevaar geweken is, moeten wij onmiddellijk het verloren terrein terugnemen.
Wij zijn hier om elkaar lief te hebben. Niet om schrik te hebben van elkaar.

Zondag 23 februari 2020, 7de zondag door het jaar (jaar A)

Je kan niet zeggen dat de Kerk vandaag hoog scoort in de publieke opinie. Toch niet hier in West-Europa.
Een beetje meidengroep, quizmaster of influencer is momenteel met groot gemak populairder dan de organisatie die 2000 jaar lang de drager van onze beschaving is geweest. Je kan dat terecht vinden of niet, begrijpelijk of juist niet. Maar het is een feit. En voor christenen is dat geen aangename situatie.
Wij zijn een beetje ontheemden geworden in een maatschappij die we zelf voor een groot stuk gevormd en gedragen hebben.

Verlangen
Soms gebruikt men daar het woord “ballingschap” voor en dat is niet eens slecht gekozen. Zoals de joden zich voelden in Babylon, zo zijn wij in zekere zin ballingen geworden in onze eigen maatschappij. Op zich is dat echter geen verkeerd gevoel. Zolang je maar blijft verlangen naar en dromen van Jeruzalem.
Maar dan wel het nieuwe Jeruzalem. Christenen verlangen niet naar een terugkeer van vroegere toestanden, van oude structuren en machtsdromen. Ze zijn zich niet alleen bewust van de mooie dingen die ze gerealiseerd hebben. Ze hebben ook geleerd van de fouten uit het verleden. En ze verlangen alleen naar een hergeboorte van het enthousiaste geloof dat aan de basis lag van het ontstaan en de explosieve groei van de Kerk. Omdat die Kerk in die tijd echte bevrijding bracht voor miljoenen mensen.
Wij kunnen ons geen idee meer vormen van de vervoering die de komst van het christendom teweegbracht in de oude afgeleefde wereld van het Romeinse keizerrijk. Auteurs spreken over “a tremendous sense of salvation”, een overrompelend gevoel van gered-zijn, dat de komst van het christendom teweegbracht.

Anders leven
Wie waren die nieuwe christenen? Eén van hun meest opvallende kenmerken was dat ze zich op geen enkele manier confirmeerden met de moraal en de mentaliteit van die oude afgeleefde wereld.
Ze stelden zich niet vijandig op tegenover de overheid of de wetten van het land, maar ze brachten een heel andere manier van omgaan met elkaar.
Ze sloegen voor het eerst in de geschiedenis een golf van solidariteit los in en tussen alle lagen van de bevolking. En dat was volslagen nieuw. De oude wereld kende dat niet.
Toen men de respectabele Romeinse wijsgeer Cato de Oude vroeg wat mensen konden doen als ze arm waren, antwoordde hij: “Ze kunnen altijd nog zelfmoord plegen”. Dat was de mentaliteit. Maar christenen waren anders.
De welgestelden ontfermden zich meer over de armen, de zieken werden verzorgd, de eenzamen en de wanhopigen opgezocht en moed ingesproken.
De christenen waren niet uit op macht, ze predikten geen politieke revolutie, die bijna altijd alleen maar maakt dat de onderdrukten van vandaag de onderdrukkers van morgen worden.

Zoals Jezus
Ze leefden gewoon anders dan de andere mensen. Ze probeerden zoveel mogelijk te leven zoals Jezus hun dat vroeg. Ze beleefden de waarden van het evangelie niet alleen in hun gezin, maar ze brachten ook broederlijkheid en warmte in hun sociale relaties. Ze noemden elkaar broeder en zuster en ze gingen zorgzaam om met elkaar. En dat maakte zo’n indruk op de heidenen dat die massaal gingen toetreden tot de nieuwe beweging die zich Kerk ging noemen. Wij moeten precies hetzelfde doen. Wij moeten gewoon anders leven dan de wereld voorschrijft. Wij moeten gewoon onze goesting doen. Niet wat de wereld van ons wil, maar onze eigen goesting. Dat wil zeggen: Gods goesting doen. Leven zoals Jezus ons dat vraagt in zijn evangelie.
Als we dat doen zijn we, vaak onbewust, bezig met te evangeliseren en spreken wij de mensen terug aan.

Verleuken
Zoals ik een tijdje geleden al zei i.v.m. de catechese van kinderen.
Wij moeten in de liturgie met kinderen nooit proberen allerlei Ketnet- en Kzoom-toestanden binnen te loodsen. Dat kan voor het kind wel plezant zijn op het moment zelf, maar dat is niet duurzaam en heeft al helemaal geen religieuze betekenis. Terwijl kinderen juist openstaan voor het sacrale en het religieuze dat ze op de meest natuurlijke wijze van bij hun geboorte meegekregen hebben. Het spontane openstaan voor wat ons overstijgt, wordt zelfs helemaal dichtgetimmerd door vieringen die door oudere mensen zijn bedacht met de bedoeling het allemaal wat “leuker” te maken voor kinderen. Maar leuk alleen heeft duidelijk geen enkel effect op termijn. Iets gelijkaardigs geldt voor ons, volwassenen.

Anders
Als wij terug wervend willen zijn, dan moeten wij ons vooral niet te fel aanpassen aan de huidige wereld. Want de ongeschreven en onuitgesproken maar zeer nadrukkelijke wet van deze wereld is: “Zorg voor jezelf en zorg dus dat je geld hebt. Rijk worden is het ultieme doel.”
Wij moeten daar niet te veel tegen preken, maar gewoon leven vanuit de overtuiging dat dat onzin is. Wij moeten ons niet aanpassen. Wij moeten niet per se tonen dat we ook modern zijn. Wij moeten niet per se tonen dat we normaal zijn. Wij zijn niet normaal. De dag dat wij normaal zijn, lopen we mee met de menigte. En dat kunnen wij niet maken. Wij zijn volgelingen van een man die door meelopers tegen het kruis werd geschreeuwd.